Luister naar het laag, midden en hoog. Het grootste probleem wat veel beginnende producers ervaren is een teveel aan laag, of een gebrek aan hoog.

Een teveel aan lage frequenties kun je eenvoudig corrigeren door een low-shelf filter te gebruiken en het laag te verzwakken. Dit zijn vooral de frequenties onder de 100 Hz, het dominante gebied van de kick en bas.

Het kan ook zo zijn dat je kick en bas gewoon te hard staan in de mix. In dat geval kun je beter het volume van de tracks gewoon iets zachter zetten. Iedere bewerking die je doet met EQ heeft namelijk weer bijwerkingen. Je wilt tijdens het masteren zo min mogelijk aanpassen. De ideale master heeft geen enkele correctie nodig.

Het mid-laag is een frequentiegebied waar veel instrumenten opstapelen.

Je synthesizers, leads, vocals, snare, gitaren, piano’s en dergelijke hebben allemaal grondtonen in dit gebied. Het kan dus geen kwaad om tussen de 100 Hz en 500 Hz iets te verzwakken met een brede bell EQ. Maar luister altijd of dit echt nodig is, ieder nummer is anders.

Aan de andere kant van het spectrum helpt het altijd wel om een beetje ‘lucht’ te geven aan de track door wat hoog te versterken met een high-shelf. 1 à 2 dB is meestal al meer dan voldoende.

Belangrijk om te weten is dat je met een mastering EQ eigenlijk nooit veel verder moet gaan dan 3 dB. Heb je veel meer nodig? Dan kun je de aanpassing beter maken in de mix.

Met Ableton’s EQ8 plugin kun je zowel in stereo als in mid-side EQ’en. Dat wil zeggen dat je het middengebied los kunt bewerken van de zijkant. Dat is misschien een vaag begrip, maar technisch gezien is de ‘zijkant’ het verschil tussen links en rechts.

Heb je op beide speakers exact dezelfde informatie? Gaan de speakers dus tegelijkertijd naar voren? Dan is het signaal mono. Er ontstaat een fantoom midden waardoor het lijkt alsof het geluid uit een virtuele middenspeaker komt.

Wat vaak voor problemen zorgt, is wanneer je effecten gebruikt die het geluid breder maken, en met name in het laag. De meeste subwoofer systemen in de club zijn onder de 80 Hz mono. Daarnaast horen wij als mensen onder de 100 Hz ook niet duidelijk waar het geluid precies vandaan komt. Als je van plan bent je muziek op vinyl uit te brengen kan het er zelfs toe leiden dat de naald uit de groef springt wanneer je lage frequenties te breed klinken.

Kortom, genoeg reden om het laag lekker mono te maken en dit kun je heel eenvoudig doen met een Utility plugin.

Daarnaast zou je met een mid-side EQ ook het laag-midden gebied wat kunnen verzwakken in de zijkant. Maar dat is ook een kwestie van luisteren. Met het speakersymbooltje van EQ8 kun je heel goed horen wat je daadwerkelijk weghaalt.

Als je wilt, kun je het stereobeeld ook breder maken door juist de zijkant te versterken met een mid-side EQ. Een brede high-shelf vanaf 1 kHz kan al wonderen doen. Er bestaan ook stereo widening, of imaging plugins zoals die van Izotope’s Ozone. Deze passen diverse algoritmes toe om het geluid breder te laten klinken. Maar net als alles in mastering, gebruik het met mate.

Met de gratis SPAN Analyzer plugin kun je ook heel goed de mono-compatibiliteit checken. Rechts onderin zit namelijk een correlatie meter. Dit is een balk met een waarde van -1 tot +1. Met 0 in het midden. Belangrijk is om ervoor te zorgen dat deze balk altijd boven de 0 uitkomt. Onder de nul staat je stereobeeld in tegenfase waardoor er frequenties verdwijnen.

Zoals je misschien al weet maakt compressie de luide pieken zachter, waardoor je de dynamiek inperkt. Doordat je de luide delen zachter zet, kun je de zachtere delen harder maken, waardoor de luidheid toeneemt. Een overvliegende straaljager klinkt harder dan een ontploffende ballon, puur omdat de ballon, maar heel even uitklinkt, ook al pieken ze op hetzelfde geluidsniveau.

Kortom, hoe minder dynamiek, des te harder je de track kunt maken. De vraag is wil je al je dynamiek opofferen, puur en alleen, om je track harder te laten klinken?

Nee, natuurlijk niet! Dynamiek zorgt namelijk voor punch en impact in een nummer. Zeker wanneer je muziek gedraaid wordt op een groot speakersysteem in een club.

Daarnaast normaliseert Spotify alle tracks standaard op -14 LUFS. Dat staat voor Loudness Units Full Scale en is een getal om de luidheid uit te drukken zoals wij het als mensen ervaren.

Kortom, alle tracks die luider zijn dan -14 LUFS worden zachter gezet. Hetzelfde geldt voor YouTube en de meeste andere streamingdiensten. Apple Music houdt zelfs -16 LUFS aan als standaard.

En dat is alleen maar goed, want elektronische muziek heeft van nature al niet zo veel dynamiek, en het zou zonde zijn om dat kleine beetje dynamiek wat er in zit op te offeren voor een beetje luidheid.

Compressie is in de meeste gevallen dus niet nodig. Niet voor het inperken van de dynamiek althans. Een compressor heeft daarnaast wel een plek in mastering vanwege de klank. Een compressor vervormt subtiel en kan zelfs extra punch toevoegen bij subtiel gebruik. Er is een reden waarom mastering engineers meer dan €5000 uitgeven aan een hardware compressor.

In Ableton kunnen we overigens prima overweg met de Glue Compressor, gebaseerd op de klassieke SSL G serie master compressor. Een klein beetje glue compressie met een attack van 30ms, een release van 100ms, en een ratio van 2:1 is al genoeg om alle tracks in je mix subtiel aan elkaar te lijmen.

De allerlaatste plugin in je mastering chain, met uitzondering van meter plugins, is altijd een limiter. Een limiter is een compressor met een ratio van 1:∞. Niets komt boven de threshold uit, en het zorgt er dus voor dat geen enkel signaal boven de 0dB uitkomt.

De maximale grens noem je meestal ‘ceiling’ op een limiter. Ik zou overigens niet 0dB aanhouden maar eerder -1dB. Streamingsdiensten converteren je muziek namelijk intern naar een AAC of MP3 bestand en tijdens het converteren wordt je muziek nog wel eens harder gemaakt. Wanneer je jouw muziek exporteer op exact 0 dB is de kans groot dat het uiteindelijk overstuurt wanneer het bij de luisteraar terechtkomt.

Om de luidheid van je track te controleren raad ik de gratis YouLean Loudness Meter plugin aan. Plaats deze plugin ná je limiter, hij doet niets met de klank, het is puur en alleen een meter. De Integrated LUFS waarde is waar je op moet letten. Zorg ervoor dat je minimaal op de -14 LUFS uitkomt, iets harder is geen probleem, zolang het maar goed klinkt en je geen vervorming hoort.

Met de gain op de limiter kun je nog correcties uitvoeren. Het handige aan de LUFS waarde is dat je het simpelweg kunt vertalen naar dB. Piekt je track op -16 LUFS? Dan moet je de gain op je limiter op +2 dB instellen om op -14 LUFS uit te komen.

Dat was alles! Geen fancy plugins, gewoon een EQ, wat compressie en een limiter, dat is alles wat je nodig hebt. Het belangrijkste is dat je jouw track vergelijkt met referentie tracks, en dat je daarnaast luistert op verschillende speaker systemen maar ook op oortjes, op je laptop speakers, telefoon en op koptelefoon.

Hoor je op alle afluistersystemen te veel laag? Dan is dit een probleem en moet je even wat aanpassingen maken met EQ.